Beneficjenci nie czerpią korzyści z inwestycji zaangażowanych społecznie
Inwestowanie zaangażowane społecznie stanowi źródło kapitału dla przedsiębiorstw społecznych i organizacji pomocowych. Źródłem tego trendu są inwestycje oparte na wartościach i filantropii, w tym inwestycje dotyczące działań środowiskowych, społecznych i w zakresie ładu korporacyjnego (ESG), których celem jest dążenie do bardziej zrównoważonej gospodarki. „Idea trzech obszarów odpowiedzialności(odnośnik otworzy się w nowym oknie), określana często skrótem 3BL oznaczającym skutki społeczne i środowiskowe, którym towarzyszą korzyści finansowe, często wskazuje na kompromis między zyskami finansowymi a pozytywnym wpływem na otoczenie”, wyjaśnia Marc Brightman(odnośnik otworzy się w nowym oknie), koordynator projektu IMPACT HAU(odnośnik otworzy się w nowym oknie), który został sfinansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Wykorzystując metody etnograficzne w celu badania tych realiów, zespół projektu IMPACT HAU odkrył, że różne podmioty interpretują koncepcję inwestowania zaangażowanego społecznie w różny sposób. Dla sektora publicznego może to być outsourcing ryzyka, dla zamożnych jednostek może stanowić uzasadnienie posiadania olbrzymich bogactw, stanowiąc jednocześnie alternatywę dla darowizn. Jak twierdzi Brightman: „Prawdopodobnie jednym z najważniejszych wniosków z badań jest to, że docelowi beneficjenci w dużej mierze nie uczestniczą w dyskusji, mimo że w teorii znajdują się w centrum uwagi”.
Rzeczywiste doświadczenia podmiotów finansowych i beneficjentów
Zespół projektu IMPACT HAU nawiązał współpracę z doświadczonymi etnografami w celu zbadania motywacji i światopoglądów inwestorów, a także oczekiwań i doświadczeń beneficjentów. Zastosowane przez zespół metody obejmowały również analizę dokumentów, a także udział w konferencjach finansowych i dyskusjach na internetowych forach zawodowych. Szereg studiów przypadku dotyczył projektów realizowanych na mniejszą skalę, w tym projektu rolniczego w Ghanie i handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla opartego na technologii blockchain w Szwecji. W kilku przypadkach zbadano wypłaty związane z pandemią COVID-19, w tym obligacje pandemiczne w ramach Instrumentu Finansowania Kryzysowego Banku Światowego, zwłaszcza w Senegalu. Inna grupa badała aktywa ESG, takie jak zielone obligacje, niebieskie obligacje i obligacje dotyczące zrównoważonego rozwoju. W ramach dwóch studiów przypadku zbadano proces tworzenia rynków zarówno przez podmioty rynkowe, jak i władze instytucjonalne. Zespół projektu IMPACT HAU wskazał szereg różnic regionalnych. Inwestowanie zaangażowane społecznie cieszy się większą popularnością w Stanach Zjednoczonych ze względu na powiązania z filantropią, z kolei inwestycje ESG są bardziej popularne i mniej zmienne politycznie w Europie. Często wykorzystywane przez projekty globalnej Północy ukierunkowane na rozwój globalnego Południa inwestycje cierpią na podobne problemy jak konwencjonalne odgórne działania rozwojowe. Jednym z nich jest zanik wiedzy lokalnej. Widać do doskonale w jednym z głównych wniosków z badań. Jak twierdzi Brightman: „Kilka studiów przypadku wykazało przekłamania dotyczące skutków pomiarów oddziaływania opartych na łatwo mierzalnych wskaźnikach, takich jak liczba beneficjentów, którym udało się skorzystać z działań. Rzeczywistość często wygląda inaczej - osoby ubogie często są wykorzystywane w celu wypracowania zysków dla inwestorów, podczas gdy ich życie nie ulega poprawie”. Wykorzystane przez zespół podejście etnograficzne często ujawniało niepowodzenia niewidoczne dla inwestorów i zyski nieproporcjonalne do wpływu. Jednocześnie zagadnienia takie jak zrównoważony wzrost gospodarczy na świecie pozostają tematem tabu. „Pomimo wielu wad, inwestowanie zaangażowane społecznie może stanowić źródło kapitału dla projektów budujących wspólne dobro, a działania dotyczące ESG mogą przekładać się na promowanie lepszych praktyk korporacyjnych”, dodaje Brightman, pracownik naukowy Uniwersytetu Bolońskiego(odnośnik otworzy się w nowym oknie), gospodarza projektu.
Ożywianie inwestycji zaangażowanych społecznie
Instytucje unijne, w tym Europejski Bank Inwestycyjny, odegrały kluczową rolę w budowie sektora finansowania społecznego i środowiskowego w Europie i poza jej granicami, emitując pierwsze zielone obligacje. Jednocześnie uczestnicy rynku wzywali do usprawnienia regulacji. „Nasze badania mogą pomóc w opracowaniu bardziej szczegółowych metod pomiaru wpływu i lepszej komunikacji odpowiadającej na narracje oparte na przesłankach ideologicznych”, zauważa Brightman. Ze względu na to, że świat finansów jest dla wielu osób abstrakcyjnym i obcym zagadnieniem, zespół projektu IMPACT HAU zaangażował artystów komiksowych, aby zaprezentować ludzki wymiar tej dziedziny dzięki ilustracjom przedstawiającym studia przypadków badane w ramach projektu. Zespół opracowuje także komiks, który łączy wszystkie studia przypadków dzięki fikcyjnej postaci. Brightman ma również nadzieję na utworzenie organizacji konsultingowej i wspierającej działania, której celem będzie ulepszenie projektowania projektów inwestycyjnych zaangażowanych społecznie i stworzenie platformy współpracy.
